20x speciale Effenaar-shows van de afgelopen twee decennia

Na veel wikken en wegen, veel koppen koffie, het killen van darlings en vijven en zessen hierbij twintig iconische shows in de ‘nieuwe’ Effenaar die deze maand twintig kaarsjes mag uitblazen. De oplettende lezer ziet dat er ook een aantal shows op locatie bij staan. Dat klopt! Zonder dit gebouw, was Effenaar namelijk niet zo vrij geweest om ook de stad in te trekken. Veelal om opkomend talent een passend podium te bieden, én de locaties voegen natuurlijk ook iets extra’s toe aan de beleving van de show. Hoeveel kan jij er afvinken?

De constructie van een kleine en grote zaal bleek al binnen een jaar succesvol. Samen met andere bands als Arctic Monkeys, Bloc Party en Franz Ferdinand vormde Editors een nieuwe gitaarlichting die postpunk publieksvriendelijker maakten. De Britten stonden, met nog maar één album onder hun arm, binnen vier maanden twee keer in Effenaar. Één keer in de Kleine Zaal en één keer in de Grote Zaal. Beiden stijf uitverkocht. De band werd zo geleefd dat ze er helaas weinig meer vanaf weten, zo verklapte gitarist Chris Urbanowicz toentertijd in het Eindhovens Dagblad: “Ik schaam me kapot, maar ik kan me de zaal en de stad echt niet meer herinneren. Speelden we daar nog maar een paar maanden geleden? Verdorie, dit gebeurt me steeds vaker. Het is inderdaad nogal chaotisch de afgelopen tijd.”

Fun fact: er zijn drie Nederlandse bands die zelfs in drie zalen van Effenaar hebben gestaan. Zowel De Staat, Blaudzun als Jacco Gardner speelden op het begin van hun carrière ooit eens in het café.

De Dewaele-broers hadden met Soulwax en 2many DJ’s al een geduchte reputatie in het op z’n kop zetten van menig popzaal of festivaltent. En die energie vertaalden ze één-op-één door naar de Grote Zaal. Vanaf de eerste tonen leek het op een extatische afterparty van een broeierige festivaldag. Een bestorming van het podium door een uitzinnig publiek kon ook niet lang uitblijven. Oud-Effenaar medewerkster Senne de Ruiter was erbij: “Het toiletpapier vloog door de zaal! Er was echt dat gevoel van dat je als één zaal echt achter een band gaat staan, en dat je zoiets had van: ‘Wauw, dat ik hier deel van uitmaak!’”

Arnol Kox? Dat was toch die straatpriester die decennialang net-niet-net-wel rijmende spreuken de winkelstraat in loeide? Yup, die. De ‘Jezus van Eindhoven’ werd het podium op begeleid tijdens een R.U.S.H.-avond en zijn voordracht bleek goed te blenden met de beats. Het zou ook niet zijn laatste collab zijn. Zo predikte hij later met Patrick Pereira van het jumpstylecollectief Patrick Jumpen en mixte DJ Y’skid ‘Nol’ met Muddy Waters, wat bizar genoeg fantastisch klinkt. 

Ander geinig feitje was dat sommige progrockfans Effenaar opbelden om te vragen waarom de avond pas zo laat begon. Zij verwarden de naam van de house-avond met de Canadese band Rush. Zo’n verwarring was Effenaar trouwens niet vreemd. Er stonden al ooit eens beteuterde fans van de Japanse noiseband Boris voor de deur bij een concert van de Nederlandse Idols-winnaar Boris.

In allerijl uitgeprinte briefjes bij de entree moesten we de bezoekers waarschuwen voor het laatste kwartier. Dat zou hard gaan. Heel. Erg. Hard. 130 decibel werd gezegd. Dat is vergelijkbaar met een straaljager die naast je opstijgt. Ver boven de afgesproken limiet. Er werden dan ook uit voorzorg oordopjes uitgedeeld bij de deur. 

Maar voor de Engelse shoegaze band zet je je principes wel even aan de kant. De band was sinds kort weer bij elkaar en wilde, voordat ze naar het Spaanse festival Primavera gingen, even ‘repeteren’ in een zaaltje. Effenaar lag op de weg en kon de extra speakers die de band vroeg wel kwijt. Zodoende werd dit concert dat jaar de enige clubshow op het vaste land van Europa én de enige show in een poppodium in Nederland in deze eeuw. 

Ooit eens Dikke Dennis een groep kinderen zien voorlezen? Of een Eddy Wally-lookalike bij de vijver zien optreden? Of de polonaise gelopen op ‘Wasmasjien’ van Trafasi op de parkeerplaats? Het kon allemaal bij Brandend Zand. Een festival voor de hele familie, door de hele Effenaar heen. Geen hoekje van het gebouw werd overgeslagen.

Eindhoven Metal Meeting heette eerst Arnhem Metal Meeting. Maar dat groeide uit zijn voegen, dus besloot organisator Roman Hödl iets groter te zoeken, en kwam bij Effenaar uit. Ook hier kwam de combinatie grote en kleine zaal en het café goed van pas. Op de eerste editie lag de kwaliteitslat al erg hoog met optredens van onder andere Nile, Satyricon en Entombed. Maar onze aandacht gaat vooral uit naar het Eindhovense The Devil’s Blood, die toen nog maar een handvol shows had gedaan. Roman had toen al een neusje voor kwaliteit, want later kwamen daar nog namen als Kreator, Alcest, Watain en Dool bij. En dan vergeten we er nog een hele hoop. Het café, die dagen toepasselijk omgedoopt tot de Heavy Vethal, krijgt een legendarische status in binnen- en buitenland. Zo is er een hoofdredacteur van een metalblog die bijna geen stap zet buiten die ruimte.

Wilde My Bloody Valentine al even ‘repeteren’ in Effenaar met een reguliere show, dan spannen een maandag en dinsdag in augustus 2010 helemaal de kroon. Limp Bizkit betrekt voor drie dagen Effenaar om showklaar te worden voor hun show in de Heineken Music Hall. De band besluit dat deze repetitie vrij toegankelijk is voor 250 man per dag. En omdat zanger Fred Durst de eerste dag niet aanwezig is om dat hij dealt met “some business and major jet lag" mogen fans het podium beklimmen om de nummers te zingen. De tweede dag is hij er wel, en de gemoedelijke sfeer wordt goed verwoord door de toenmalige programmeur Tom Ketelaar: “Ik heb Fred Durst nog op het podium gevraagd welk broodje hij wilde van de lokale broodjeszaak.” De Limp Bizkit-driedaagse wordt op de woensdag afgesloten met een volwaardig optreden waarvan het gebouw nog lang moest bijkomen.

Josh Homme moest even slikken toen hij Effenaar binnenkwam. Hij had de oude vervallen linnenfabriek verwacht. Daar waar hij al een aantal keer had gespeeld, niet alleen met Queens Of The Stone Age, maar ook met zijn vorige band Kyuss. QOTSA kiest voor de jubileumtour van hun debuutplaat uit 1998 namelijk dezelfde plekken als die ze in datzelfde jaar aandeden.

Eenmaal van de schrik bekomen zegt hij in het boek ‘Memories Can’t Wait’ over 40 jaar Effenaar tegen schrijver Niels Guns: “Het feit dat hier nu zo’n fonkelnieuwe muziektempel staat, is iets wat ik enorm waardeer aan Nederland. Bij ons in Amerika zou zoiets niet kunnen. We zouden een oud muziekgebouw afbreken en er appartementen neerzetten. Jullie krijgen daarentegen een ‘state of the art’-muziekgebouw dat er nog wel een tijdje zal staan.” De show verkoopt in een recordtijd van drie minuten uit. 

De VPRO zocht een zaal om de show van Florence and the Machine op te nemen en kwamen uit bij Effenaar. Op die Valentijnsdag stond de zaal vol met genodigden, prijswinnaars en een handjevol gelukkigen die ouderwets in de rij hadden gestaan voor een kaartje. Er was namelijk geen online verkoop. Bezoeker Danny Kuiper was een van die gelukkigen: “Alles op die avond klopte en heb tranen met tuiten gehuild.”

Voor Hit The City Hit The City heette, heette het DDW Music, maar vóór DDW Music DDW Music heette, heette het Hit The City. Volg je het nog? Toen was het nog een eendaags festival in en rond de Dommelstraat. Op de eerste editie stonden al Matthew and the Atlas en Fresku. De tweede editie gaf onder andere een podium aan Metz, Temples, Föllakzoid en een bandje dat Glass Animals heet. Laat die band daarna gewoon de AFAS vollopen, of op Lowlands en Pukkelpop staan. En zo blijkt Hit The City/DDW Music een kraamkamer voor talent, want ook acts als Phoebe Bridgers, Fontaines D.C., Viagra Boys en Khruangbin prijkten op een gegeven moment op de poster.

Kraftwerk en het Evoluon. Een beter huwelijk van klank en architectuur kan je bijna niet voorstellen. Het iconische gebouw van Louis Kalff en Leo de Bever werd eigenhandig door Kraftwerk’s Ralf Hütter gekozen voor hun 3D shows. Het Evoluon kwam zo in een illuster rijtje met Tate Modern in Londen en in de MoMA in New York, locaties waar Kraftwerk eerder optrad. Het was een van de eerste shows waarbij tickets op naam werden verkocht om doorverkoop tegen te gaan, een nieuwigheidje in 2013. Tevens was het de definitieve start van de herkenbare handtekening van graficus, kunstenaar en Effenaar-posterontwerper Johan Moorman.

Ex-programmeur Tom over deze show: “Een van de meeste bijzondere concerten die ik heb gezien in Effenaar. De boeking zelf was niet zo spannend. Hij ging een paar clubs doen. MOJO belde en wij zeiden gewoon ‘ja’. Maar hij was alleen nog maar bekend van ‘Alors on Danse’, uit 2009 alweer, dus ook niet heel actueel toen. Zijn tweede plaat was ook nog niet echt ingedaald... Tegen de tijd dat de show daar was, was dat wel degelijk. Plots hadden we dus een megaster in wording in de zaal.” Want nog voor de show in Effenaar had plaatsgevonden, stond Stromae al op het programma van de Heineken Music Hall – inmiddels AFAS – voor een show slechts enkele maanden later.

Geïnspireerd door festivals als Austin Psych Fest en The Liverpool International Festival of Psychedelia werd in 2014 voor het eerst Eindhoven Psych Lab georganiseerd. Niet zomaar een doordruk van het resem aan Psych Fests die er al waren, met posters in felle kleuren in art nouveau stijl, maar een onderzoekend festival naar de toekomst van de psychmuziek. Dus vond je op de eerste editie niet alleen ‘traditionele’ psychbands als Elephant Stone en Wooden Shjips, maar ook Afrikaanse toeareg van Terakaft, techno van het Japanse Nisennenmondai en donkere postpunk van Crows. Dit alles geserveerd als een laboratorium, waar de Effenaar-medewerkers witte jassen dragen en op grote videoschermen de mooiste visuals voorbijkwamen. Uiteindelijk maakte het festival een doorstart als Fuzz Club.

John Coffey in een skatepark. Geweldig idee, nog beter uitgewerkt. Tijdens twee optredens op een dag lieten de punkers hun innerlijke pubers weer los en coverden de soundtrack van ‘Tony Hawk’s Pro Skater 2’ integraal. Het ontlokte de website Never Mind The Hype tot de krachtige uitspraak: “Fak! Wat een sfeertje.”

"Alle dromen zijn uitgekomen, alle ambities waargemaakt. Het Peter Pan Speedrock-verhaal is verteld, het boek mag dicht" aldus de band in een statement. Met de welluidende titel 'Houdoe en Bedankt' nam de band twee dagen afscheid van hun publiek. Het optreden werd live uitgezonden via Facebook en uit de handen van de locoburgemeester kregen ze de Vriendschapspenning van de stad Eindhoven. De band schaarde zich zo in een illuster rijtje met onder andere Pieter van den Hoogenband, Maarten van der Weijden en Guus Meeuwis. Heel lang duurde het afscheid van het podium niet trouwens…

Nox is een drum-‘n-bass avond, begonnen in Effenaar maar nu ook te vinden als een outdoor-versie en in het Klokgebouw. Op deze editie leverde het Oostenrijkse duo Camo & Krooked een set van maar liefst drie-en-een-half uur. Uniek lang. Programmeur Twan Koning: “Het is nog steeds een record. Maar los van de duur was het vooral ook een muzikale journey. Ik heb destijds de set opgenomen en ook al staat ‘ie niet online, luister ik die soms nog stiekem."

Van Canada en China tot helemaal uit Nieuw-Caledonië, van heinde en verre kwamen de fans van Anneke van Giersbergen naar Eindhoven om samen met haar twee dagen lang haar 25-jarig jubileum te vieren. De Grote Zaal was dan ook twee dagen lang stijf uitverkocht. Gastoptredens waren er onder andere van Kamerata Zuid String Orchestra en Danny Cavanagh van de metalband Anathema.

Rob Snijders, partner en manager: “Precies 25 jaar nadat Anneke in het Drieluik in Zaandam voor het eerst het podium betrad met The Gathering, vierde ze dit jubileum in haar huidige thuisstad. Het publiek luisterde zó aandachtig dat de baromzet blijkbaar tot een dieptepunt daalde, maar Anneke kijkt met ontzettend veel trots terug op dit jubileum!”

Op de eerste dag van de lockdown begonnen als The Isolation Sessions door geluidsman en studiobaas Bob de Wit, gezamenlijk met een team van enthousiaste vrijwilligers in zijn eigen Supernova Studio, groeide het onder het Effenaar-dak uit tot een meer dan 250 edities tellend archief aan opgenomen shows. Van metal tot dance en van singer-songwriter tot rap. Het was de ideale manier om artiesten en publiek te blijven verbinden in een verwarrende tijd.

De Dijk was altijd een zekerheidje op de Effenaar-agenda. Totdat ze er in 2022 een eind aan breiden. Drie shows, drie dagen uitverkocht. Fans die er alle drie de dagen bij waren. Het was een duidelijk eresaluut naar een band die dik veertig jaar onbeschrijfelijk belangrijk is geweest voor het Nederlandse live-circuit. De enige andere artiest die De Dijk voorging met drie dagen achter elkaar een uitverkochte Grote Zaal was Ilse DeLange in 2013.

De show van de extravagante band Battlesnake is vooral legendarisch geworden door de poster. Illustratrice en tattooartiest Nienke van Duuren maakte deze poster en opeens stond de band in de DM met de vraag of ze deze poster ook kon zetten. “Ik had de poster op Instagram gezet en de band erin getagd. Ik denk dat ze daarna door mijn insta zijn gaan scrollen en mijn flashes hebben gezien. Uiteindelijk heb ik de poster zelf niet gezet en omdat de soundcheck uitliep was er te weinig tijd om de hele band te tatoeëren. Maar bassist Elliott wilde echt heel graag mijn tovergarnaal, een garnaal met een wizard cape om. Dus toen heb ik contact opgenomen met Effenaar of er ergens in het gebouw een rustig en schoon plekje was waar ik de tattoo kon zetten. De rest van de band is daarna ook nog even komen kijken en hebben we nog heel gezellig zitten kletsen.”