‘Met alleen demootjes laten luisteren helpen we de Eindhovense hiphopscene niet vooruit’

Een aantal heavyweights willen de stad verenigen door nieuwe initiatieven te stimuleren - en hier kan een journalist die niet eens zelf uit de scene komt (maar wel uit Woensel) een beetje aan bijdragen door een stem te geven aan de kenners. Hiphop is nog steeds een van de grootste en invloedrijkste jongeren- of subculturen, maar in Eindhoven is er na die vaste harde kern die het zo zichtbaar maakte nog geen duidelijk zichtbare, volgende lichting opgestaan. Wat zou ervoor nodig zijn om Eindhoven weer op de kaart te zetten als hiphopstad en de mensen die daar behoefte aan hebben die kans te geven?

Lieke de Boer is manager van Fresku en manager van het label Baranka Music. Ze heeft wel een theorie waarom het nog een beetje schort aan de volgende generatie smaakmakers, terwijl het allereerste Nederlandse hiphoplabel uit Eindhoven komt: Djax Records van Miss Djax, die eigenlijk Saskia Slegers heet. Het label werd opgericht in 1989 en de eerste plaat die op Djax Records uitkwam was ‘No Enemies’ van 24K uit Eindhoven. Twee jaar later volgde het debuutalbum van de eerste Nederlandstalige rapgroep Osdorp Posse op hetzelfde label, ‘Osdorp Stijl’.

‘In die periode is er heel veel ontstaan’, vertelt Lieke de Boer. ‘Ik denk dat het er mee te maken heeft dat er nog vrij weinig geïnstitutionaliseerd was in de stad. Tegenwoordig zie je dat er veel wordt geregisseerd door instellingen met geld, maar echte hiphop is van oorsprong altijd een manier voor jongeren geweest om zich tegen dingen te verzetten. Maar waar moeten mensen zich tegenwoordig tegen verzetten? Alles is geregeld! Kids van nu hebben het eigenlijk zonder door te hebben heel goed en zijn liever bezig met hoeveel views ze halen op TikTok of hoeveel streams ze krijgen’, lacht ze, bang dat ze klinkt als boomer, terwijl ze helemaal nog niet zo oud is. Ze noemt dit fenomeen ‘champagne problems’, wat even grappig als verontrustend klinkt.

‘Het doorzetten om iets te bereiken, dat mist een beetje.’ Ze schetst een beeld van hoe artiesten echte ondernemers zijn, die meestal jarenlang struggelen en arm zijn voordat ze het big-time maken. ‘Je moet jezelf afvragen of je dit graag genoeg wil. Nieuwe muziek ontstaat uit de noodzaak om iets anders te willen doen. We hebben het label ook opgericht om nieuw talent te ontwikkelen, maar je wil mensen ook niet pushen, want iets forceren werkt niet. Hiphop is een cultuur die van rauwheid en echtheid aan elkaar hangt.’

De Boer heeft vaak gezien dat kids talent hebben, maar er dan ook echt voor moeten gaan als ze iets willen bereiken. Ze werd zo’n negen jaar geleden door Top Notch-labelbaas Kees de Koning gevraagd om de eerste ‘New Wave-bootcamp’ te produceren, waarvan we allemaal het ongekende succes als resultaat kennen. Volgens haar is zoiets best nog een keer mogelijk, en misschien zelfs de enige uitweg voor Eindhoven als hiphopstad. Haar oplossing: ‘Waarom slaat Effenaar niet de handen ineen met haar label en een collectief als The Ruggeds, plus nog wat partijen die hier ook actief in zijn? Gooi de Effenaar om in een soort kamp, laat kids er twee weken slapen en als er dan iets vets uitkomt, kunnen wij ze misschien tekenen! Met alleen demootjes laten luisteren aan anderen helpen we de scene niet vooruit.’

Virgil ‘Skychief’ Dey van het iconische breakdance-collectief The Ruggeds, waarmee hij wereldkampioen werd afgelopen december, kan zich helemaal vinden in de theorie dat je jonge kids moet educaten. Bij hem gaat het vooral om de legacy die hiphop heeft. Hij is zelf bijna zonder keuze in het breakdancen beland: zijn drie oudere broers waren echte hiphoppers en draaiden alléén maar hiphop thuis in de jaren ‘90. Hij noemt het ‘dé tijd van hiphop’. Ze namen alle videoclips van MTV Raps op via videobanden, die door heel het huis slingerden. De liefde voor hiphop begon bij hem met de baanbrekende clip ‘Touch It’ van Busta Rhymes en Missy Elliot, die hij op het inbel-internet bij een vriendje thuis kon kijken als zijn moeder niet aan de telefoon was. ‘Ik ontdekte de muziek van Wu-Tang Clan, Notorious B.I.G. en Busta Rhymes. Die ging met zo’n fisheye-lens video’s schieten; daar kreeg ik echt een in-your-face-gevoel van. Dat was heel hard in die tijd.’

Breakdance en hiphop zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zijn hele leven werd al snel gedomineerd door het breaken. Hij leefde ervoor - en dat is tegenwoordig niet anders. ‘The Ruggeds is zo deeply rooted in hiphop, dat alles wat we doen of aanraken met een hiphop mindstate wordt gedaan.’ Dat is een belangrijk thema voor Dey: hiphop is tegenwoordig minder een genre dan een houding. ‘Er zijn nu heel veel aftakkingen van hiphop, waardoor het meer een soort gevoel of abstract iets is geworden', vertelt hij.

Toch vindt hij breakdance nog steeds de puurste vorm van hiphop en met The Ruggeds is hij daarom nog steeds een van de vaandeldragers van de scene in Eindhoven. ‘Kijk, hiphop komt uit black oppression en uit Amerika, een gegeven dat ik altijd in gedachten heb. Ik denk dat mensen die wat langer dansen hier wel van op de hoogte zijn, maar de jongere generatie breakers weet dit misschien niet. De geschiedenis lijkt steeds verder weg te raken, waardoor je moet gaan graven om bij de oorsprong te komen. Als je dan ook nog een leraar hebt die niet op de hoogte is van deze roots, maar gewoon les geeft, dan gaat het een beetje verloren. Het is echt de legacy die telt voor het voortbestaan.’

Virgil Dey noemt lectures een goede manier van de geschiedenis delen; één van de redenen dat The Ruggeds in het Van Abbemuseum een ‘Hiphop Revolution-dag’ gaat organiseren in juni van volgend jaar. Ze willen jonge kids betrekken in die state of mind door de essentie van hiphop door te geven. Dat The Ruggeds op 24 en 25 juni het WK breakdance organiseert in Het Klokgebouw als afsluiter van hun gratis Jams & Gems festival, zal ongetwijfeld ook helpen.

Er zijn zeker wel wat artiesten actief in de stad, nieuwe én oude garde, en soms verenigen ze zich ook. SOUTHSIDEKLIK is daar een mooi voorbeeld van. Vijf jongens van tussen de 19 en 29 zijn samen opgestaan om te laten zien dat ze iets willen. De stijlen gaan van horrorcore naar old-school hiphop en in het interview wordt er gerust lacherig gedaan en af en toe een duistere grap gemaakt. Of het je smaak is, moet je zelf bepalen, maar de mannen nemen de muziek buiten hun soms nog humoristische gedrag heel serieus. Horrorcore is een subgenre van hardcore rap en heeft zoals de naam doet vermoeden gewelddadige, donkere rock en (nu-)metal invloeden en leeft momenteel weer op door - hoe kan het ook anders - TikTok, terwijl het eind jaren ‘90 al piekte.

Eindhovenaren Lil Zidje, Humanrap, Circle$ en Dougha proberen nu aan één geluid te komen, dat op een compilatiealbum moet verschijnen binnenkort. ‘We gaan als flink tekeer in het pushen en delen van ons werk via sociale media en lokale events, zodat mensen onze muziek ontdekken en gaan streamen. Mensen moeten nog wel wennen aan wat wij doen. Waar mensen links gaan, probeer ik rechts te gaan. Ik rap niet over drank, drugs, of vrouwen’, vertelt Circle$. Dougha merkt op dat SOUTHSIDEKLIK ook een soort ‘aesthetic’ is: het moet een herkenbaar eigen geluid hebben, waar stijl boven alles gaat.

Lil Zidje en Humanrap leerden elkaar kennen op het mbo en maken al muziek sinds ze twaalf zijn. Die laatste maakt de beats voor het album en produceert de plaat in zijn studio die hij zelf gebouwd heeft in een grote container. ‘In real life zijn we echt super lieve jongens en tonen we helemaal geen agressie', vertelt Humanrap. ‘Maar in muziek kun je jezelf uiten op een manier die je niet per se zelf hoeft te zijn. We hebben allemaal woede in ons zitten, maar die uit je niet in het dagelijks leven. Je gaat niemand op straat zomaar aanvallen, maar in een moshpit kun je wel super gek gaan.’ Waar rappen ze dan over? In tegenstelling tot de oorsprong van hiphop vinden de jongens dat rappen niet per se over je eigen leven hoeft te gaan. Zij zien het meer als een soort persona, je creëert een karakter die je de verhalen laat vertellen. ‘Het is net zoals bij een film; een verhaal wordt geromantiseerd en je maakt er een beter verhaal van’, vertelt Lil Zidje. Hij vertelt over het eerste evenement dat ze als collectief hebben georganiseerd op Bevrijdingsdag, waar ze zelf hebben opgetreden naast Brunzyn als headliner. ‘Het was drukker dan verwacht, wat aangeeft dat de stad wél wil. Drie bezoekers hebben zelfs een vlog gemaakt.

De jongens van SOUTHSIDEKLIK denken dat laagdrempelige en goedkope hiphopavonden gaan helpen om de scene weer levendiger te krijgen. ‘Wij nodigen onze vrienden uit, want vrienden nodigen ook weer vrienden uit. We hebben gewoon niet zomaar veel geld liggen voor dure shows, dus moeten we het zelf maar gaan doen, dachten we’, vertelt Circle$. ‘De gratis avonden zijn altijd het drukst bezocht. Dat is een van de redenen dat we dit hebben opgezet’, vult Lil Zidje aan. ‘In Den Bosch en Tilburg heb je veel open mic-avonden. Dat mist hier nog een beetje. Lokale hiphop en wat kleinere namen mogen nog meer kansen krijgen.’

Dobber werkt sinds 2020 bij Dynamo en heeft daar al heel wat jongeren met ambitie die aan zijn bureau stonden kunnen helpen, zoals SOUTHSIDEKLIK. ‘Deze groep kijkt verder dan alleen de stad. Ze hebben een aantal bevriende artiesten uit heel Nederland naar Dynamo getrokken, waardoor je merkt dat deze stroming niet alleen in Eindhoven gaande is. Er hangen een aantal hiphop-groepen bij ons, die ook weer gelieerd zijn aan andere groepen.’

Als het aan Dobber ligt zijn er best wel wat grote talenten actief in de stad, zoals boombap wonderkind Laylo en Memho Zuid, die laatst ook een show gaf op de showcase-avond van SOUTHSIDEKLIK. Dat vindt Dobber mooi, als hij jong talent kan helpen. ‘We hebben twee studio’s in ons pand die je kunt huren. Als zo’n jongere iets voor Dynamo wil betekenen en wij iets terug willen doen, kan dat ook gewoon kosteloos. We nodigen ook wel eens sprekers uit zoals boekers van Friendly Fire of managers van MOJO, die iets komen vertellen aan de jongeren die bij ons rondlopen. Daar zitten ook school dropouts bij of kids die veel op straat hangen. Soms hebben die jongeren niet door hoe ‘groot’ die persoon is met wie ze praten, maar ze gaan er dan wel mee lopen netwerken’, lacht hij. ‘Ze hebben dan niet eens door dat ze iets op een didactische manier leren, maar dat doen ze wel. Vorig jaar hadden we Hef staan, waar we talent ook hebben laten draaien voorafgaand aan de show en de support hebben laten doen. Ze fixen dan gewoon zelf dat ze na de show gaan hangen met hem, wat ik zo vet vind om te zien. Zo ontstaan gave dingen.’

Programmeur Gijs Garenfeld heeft bij zijn sollicitatiegesprek bij Effenaar met zijn ‘grote mond’ benoemd dat hij meer hiphop naar de stad wil halen. Hij is opgegroeid als ‘metal kid’ en luisterde als tiener naar Limp Bizkit en Linkin Park, waardoor hij later ook hiphop leerde waarderen. ‘De beste hiphop show die ik ooit heb gezien was Opgezwolle rond 2007, dus toen was mijn smaak en kennis al wat hoger’, vertelt hij. Hij heeft niet de illusie dat hij heel snel alleen maar grote hiphop-acts naar Eindhoven gaat trekken, want daar heb je tijd voor nodig. Tijd om relaties te bouwen met boekingsagenten, en tijd om Eindhoven als serieuze hiphopstad op de kaart te zetten, want anders komen ze niet, die artiesten. Een van de plannen is daarom om de randjes van de verschillende genres op te zoeken, waaronder horrorcore. ‘Als ik een hele jonge of onbekende rapper boek, komt er waarschijnlijk nog niemand kijken. Grote acts kiezen juist weer voor een zaal als AFAS Live of Ziggo Dome, waardoor het moeilijk wordt om ze in Effenaar te programmeren.’ Hij legt uit dat het omslagpunt in hiphop heel snel kan zijn. ‘Neem een artiest als Roddy Ricch. Dat zou geen tickets verkocht hebben in 2020, maar toen bracht hij ‘The Box’ uit en meteen ging hij door naar de grote arena’s.’

Hij wil graag in contact komen met mensen uit de stad die hiphop maken, want hij is het eens met Lieke de Boer: de handen ineen slaan gaat Eindhoven vooruit helpen. En de gedachte dat hiphop inclusief moet blijven voor jongeren, waar de stroming het meest leeft, deelt hij met SOUTHSIDEKLIK: ‘Op Hit The City gaan we een openingsshow programmeren met heel bekende rappers, die gratis toegankelijk wordt. Dat is een mooi startpunt voor meer hiphop in de stad.’