Anneke van Giersbergen: 'Ik wist wel dat als ik dit ging doen, ik veel kapot zou maken'

Ze komt de trap opgelopen in het grote kantoorpand in Eindhoven, waar Anneke een studio heeft. “Ik ga vanmiddag nog even wat opnemen, dus dit kwam perfect uit! Loop maar mee hoor, het staat alleen een beetje vol.” Haar energie lijkt nauwelijks veranderd sinds Pinkpop 1996, toen ze – dan 23 jaar – vlak na een optreden met The Gathering werd geïnterviewd. Op de vraag hoe het ging, antwoordde ze destijds luchtig: “Ja was leuk hè.” En even later: “Ik hang mezelf niet op aan het metalwereldje. Het is gewoon muziek, snap je.” Uitspraken die haar hele carrière later bleken te typeren. Maar eerst: hoe kwam ze daar terecht?

The Gathering had al naam gemaakt, maar zat plots zonder frontman. De VPRO zag er een verhaal in en kwam filmen bij de audities. “In de underground was de band al heel populair met de eerste zanger, Bart. Mijn verkering van toen was goed bevriend met deze jongens, dus ik kwam ze vaak tegen op feestjes. De auditie was in Willem Twee [poppodium in Den Bosch – red.] met de tv-ploeg erbij, dus wij gingen kijken. Er kwam die dag geen geschikte kandidaat uit tot groot ongenoegen van VPRO, want nu hadden ze geen uitzending. Mijn vriend zei daarna: ‘waarom doe jij niet gewoon auditie?’”

Het zaadje was geplant. De hele plaat Mandylion, het eerste album van The Gathering met Anneke in 1995, was toen al geschreven, maar nog zonder zang en teksten. “Ik kreeg drie nummers, schreef zanglijnen en teksten, ging naar hun oefenruimte en zong ze. Eigenlijk was het toen al heel snel goed. Plus, ik had een zak wiet bij me, dat hielp ook. Ik weet nog dat de vader van bandleden Hans en René [Rutten – red.] de songs hoorde en zei: ‘dit zou nog wel eens heel groot kunnen worden’. Wij moesten lachen en ‘we went on with our day’.”

De vader van Hans en René kreeg gelijk. Mandylion werd wereldwijd uitgebracht door platenmaatschappij Century Media Records en sloeg overal aan. “Het was een nieuwe sound die nog niet echt bestond, maar dat hadden wij niet zo in de gaten. Die onbewustheid hadden wij sowieso heel erg, we waren jong en hadden geen idee. Onze gitarist had op Dynamo Open Air een ‘wees wijs met de Waddenzee’ T-shirt aan op het podium. Pas later, toen ik al tien jaar in The Gathering zat, gingen we pas nadenken over wat we aan moesten trekken. De platenmaatschappij zei: ‘Anneke, zou je niet eens een jurk aan doen?’ Dat was niets voor mij, maar grappig genoeg gingen female fronted metalbands na ons, zoals Within Temptation, dat wel doen - en daar werden ze heel groot mee.” 

Nog steeds in dat kantoorpand, tussen het praten door, bladert Anneke door de foto’s die gemaakt werden voor dit interview. Mooi opgemaakt, maar gewoon op haar zwarte Vans – precies zoals ze is. “Zitten echt wel goeie foto’s tussen”, zegt ze tevreden. Tot haar oog op een beeld valt: “Oh nee, deze is niet goed, kijk mijn kin, haha!” Ze lacht, wuift het weg. “Ach, je komt er vast wel uit, toch?”

Uiteindelijk ging het toch nooit echt om het plaatje: The Gathering verovert de wereld. De band reist af naar Chili voor één van de eerste shows buiten Europa. Met een verse cultuurshock wordt de groep in een busje gezet en naar de zaal gebracht. Daar bleek het niet alleen bij een cultuurshock te blijven: “Het was echt insane! De deur van die bus ging open en iedereen begon te gillen, aan ons te plukken, ons vast te pakken. Onze rugzakken werden van ons afgetrokken, mensen werden gek! We waren wel gewend aan Zuid-Europese landen zoals Italië, waar mijn oorbellen uit mijn oren werden gerukt en Hans z’n haren werden uitgetrokken, maar dit was echt next level. Het was nog een tijd zonder internet, dus wij hadden geen idee waar ons publiek zat en met hoeveel ze waren.”

Terwijl alles nog op volle toeren draaide, besluit Anneke dat het tijd is voor iets anders – een besluit dat als een schok kwam. “Ik wist wel dat als ik dit ging doen, ik veel kapot ging maken. Vriendschap allereerst, want ik heb heel mijn jongvolwassen leven met The Gathering doorgebracht. Het waren broers voor me; ik lag nog vaker met Hans op een kamer dan met mijn eigen vriendje, zoveel toerden we. En dan laat je hen ook nog eens achter zonder zanger, en moeten zij iets gaan verzinnen. Ik heb er een jaar over gedaan om die beslissing te maken. ‘Moet ik dit wel doen?’”

“Ik kon toen ook moeilijk onder woorden brengen waarom ik stopte. Het was een beslissing vanuit het hart, intuïtief wist ik dat het goed was. Ik wilde me op een andere manier ontwikkelen, vanuit mezelf en niet vanuit een collectief, en ik wilde de vrijheid om mijn gezin erbij te betrekken. Maar dit is natuurlijk allemaal bullshit voor een band om te horen en ik had ook niet gerekend op veel begrip. Niet dat ik mezelf zo belangrijk vind, hè, maar je gooit iets helemaal in de war waar zij niet voor gekozen hebben. Het is misschien wel het moeilijkste dat ik ooit heb gedaan. Het was nog veel heftiger dan een verkering uitmaken.” Toch staan ze in augustus weer in complete bezetting op het podium voor de reünieshows: “Ik ben zo blij dat alles nu goed is tussen ons en dat we weer samen gaan spelen”

Niet alleen de band had het destijds moeilijk met deze beslissing, maar ook de fans wereldwijd. Zo heeft Anneke in Zuid-Amerika twee jaar met beveiliging rond moeten lopen. “Gathering-publiek vond mij na de breuk sowieso stom. Ik kreeg echt doodsbedreigingen: ‘als jij ooit nog in onze stad komt, ga je eraan en je gezin ook’. Dat is toch gek? Het is maar muziek. Zelf was ik nooit zo bang voor die bedreigingen. Toen ik voor het eerst weer in Zuid-Amerika speelde met mijn eigen band Agua de Annique trokken we natuurlijk minder publiek, maar we konden wel spelen. Met dit project moest ik sowieso echt weer opbouwen. Onze garage stond vol met platen, T-shirts en CD’s, maar daar konden we amper van rondkomen.”

“Ik zat toen ook bij een management dat van mij de stoere Ilse DeLange wilde maken, of de ‘makkelijke’ Anouk die niet heel de dag liep de zeiken”, lacht ze. “Platenmaatschappijen wilden me dan ook een contract aanbieden onder de naam ‘Anneke’ en niet ‘Anneke van Giersbergen.’ Ik ben alternatief en maak heavy metal en rock, niet per se iets voor de radio. Ik moest mijn muziek aanpassen zodat het wel op de radio kon, maar dat werkte niet. Te rock voor de mainstream en te soft voor het heavy metalpubliek. Ik heb een paar platen gemaakt die overal tussenin vielen, maar fuck it, het is waar mijn hart zit. Het werd niet groot, maar het was wel echt.”

Toch begon dat metalvuur weer te branden, letterlijk, toen Anneke in 2016 de band VUUR oprichtte. “De mensen om mij heen speelden geen metal. Ik deed wel samenwerkingen met metalgasten zoals Devin Townsend, Ayreon en Moonspell, maar ik dacht: ‘ik wil zelf metal maken.’ Dus ik richtte VUUR op. De eerste plaat kwam uit, maar er kwamen veel minder mensen naar onze tours dan ik hoopte. Misschien dachten mensen: Anneke maakt een metalplaat, dus dat wordt The Gathering 2.0, maar dat was het totaal niet.”

“De visies van ons als bandleden vlogen achter de schermen uit elkaar en ondertussen speelde er veel in mijn privéleven; het begon te rommelen in mijn huwelijk met Rob. Toen na een jaar die hele band uit elkaar lag, zei men ineens: ‘wat een vette plaat!’ Het had blijkbaar tijd nodig om te landen. Ik wilde meteen een tweede plaat schrijven, maar door die huwelijkscrisis kwam er hele andere muziek uit, veel rustiger. Dat probeerde ik toen nog heel geforceerd in een metaljasje te duwen, maar dat lukte natuurlijk niet, haha!”

Met Rob kwam het overigens helemaal goed én het leverde een nieuw album op: The Darkest Skies Are the Brightest. De afslag die Anneke dit keer nam: alles zonder stekker. “Mijn platenmaatschappij wist zich intussen echt geen raad meer met mij. Ik spring van de ene niche in de andere, maar mensen gaan wel met me mee. Ook bij de theatershows die ik doe - Kate Bush, Heavy Strings en binnenkort The Irish Road Trip – komt een groot deel alternatief publiek. En dat overlapt met mensen die mij kennen van bijvoorbeeld Beste Zangers. En die mensen komen dan weer een keer naar mijn heavy metalband kijken en vinden dát dan weer theater.” 

Meedoen aan Beste Zangers leek op het eerste gezicht wat uit de toon te vallen bij alle andere afslagen die Anneke nam. Waarom tóch? “Voor mij was het te gek om te laten zien dat ik breder ben dan alleen metal. Gelukkig hoefde ik niet heel popiejopie te doen, want eigenlijk ben ik helemaal niet zo vlot. Bij televisiedingen ben ik niet echt op mijn gemak. Daarom volg ik Gerald Joling op sociale media, haha! Hij is zó vlot en uppie, helemaal zichzelf en ook nog eens een geweldige zanger. Hij zegt soms dingen waar ik het niet mee eens ben hoor, en ik luister zijn muziek niet echt, maar als entertainer is hij zo leuk. Alles wat ik niet ben.”

Anneke zal voor veel mensen toch echt als entertainer gezien worden, maar zelf is ze niet overtuigd. “Ik vind mezelf ook helemaal niet gaaf, ik vind dat ik het af en toe goed doe. Ik heb goeie en slechte dagen en dat zie je dan ook terug op het podium.” Later nuanceert ze: “Hm, ik weet niet of dat echt te zien is voor het publiek. In mijn performance ben ik als een vis in het water. Ik maak fouten, maar kan daar goed mee omgaan. Op het podium met mijn eigen muziek ben ik zelfs meer op mijn gemak dan met mijn familie, ofzo. Dan weet ik wat ik aan het doen ben en kan ik helemaal mezelf zijn.” Klinkt toch als iets wat ze met Gerard Joling gemeen heeft.

Onlangs werkte Anneke mee aan het project HYMNE van Effenaar. Hierbij werd onder anderen door haar een virtueel miniconcert ontwikkeld met de inzet van VR- en AR-technologie. “Ik wil geen ouwe lul worden die niet snapt wat dat is”, zegt ze met een lach. “Ik ben ook heel graag betrokken bij Effenaar. In principe zeg ik altijd ‘ja’ als ze me ergens voor vragen en we spelen er natuurlijk al dertig jaar. In dit geval vond ik het leuk iets met VR en AR te doen, om eens te ontdekken wat dat nou allemaal inhoudt. Alhoewel ik ook wel van de stijl ben ‘gooi een paar versterkers op het podium en raggen maar’, vind ik het als artiest heel leuk om dicht bij mijn publiek te zijn. Met zo’n VR-beleving kan je de mensen naar je toe halen, doordat ze met zo’n dikke bril in jouw wereld stappen. Daarom zijn die twee werelden misschien ook wel te verenigen. 

Anneke bracht begin dit jaar de EP ‘La Vie’ uit, die later onderdeel zal worden van de trilogie en het uiteindelijke album La Vie, La Mort, L’Amour. Ze toerde al met haar band door het land om het eerste deel live te spelen. “Het is ook wel een leuk proces, want je kunt verder schrijven terwijl je al een deel van je album uitbrengt. Je hoeft niet alles in een keer te verzinnen, maar je krijgt gaandeweg inspiratie voor nieuwe songs. Het is voor mij eigenlijk een nieuw proces en ik kan mijn publiek steeds blijven voeden.” De namen van de volgende EP’s zijn dus al bekend, maar als het verleden iets heeft laten zien, is het dat je nooit precies weet wat Anneke’s volgende afslag wordt.