Togo All Stars: een muzikale reis door West-Afrika

De muzikale reis van Togo All Stars begint in hun zonnige woonplaats Lomé, de hoofdstad van Togo en tevens de grootste havenstad van het land. Togo heeft een enorme diversiteit op cultureel gebied. De officiële taal is Frans, maar in realiteit worden meer dan dertig verschillende talen gesproken, waaronder de twee nationale taalgroepen Ewe en Kabiyé. Het is dus logisch dat Togolese (volks)liederen in verschillende talen voor kunnen komen. En net als met voudou-goden heeft elke Togolese regio zijn eigen beat of ritme. 

Andere populaire muziek uit het land is afkomstig van artiesten als King Mensah en Peter Solo’s Vaudou Game, die op 11 april 2019 voor het laatst te zien was in Effenaar. 

Ga honderd mijl richting het westen langs het kustgebied en je komt aan in Accra, de hoofdstad van Ghana. Hier duiken we in de West-Afrikaanse muziekstroming ‘highlife’. Oorspronkelijk werd highlife vooral bespeeld door Ghanese brassbands, maar als gevolg van kolonisatie kregen de bands toegang tot meerdere (Europese) muziekinstrumenten. Zodoende ontwikkelde het jazzy genre zich tot een mengeling van traditionele Afrikaanse ritmes en melodieën, gespeeld met westerse instrumenten zoals de hoorn of gitaar. 

Rond 1980 leidde politieke onrust in het land tot extreem hoge importbelastingen op deze instrumenten, waardoor veel livebands noodgedwongen moesten stoppen. Een deel van de Ghanese muzikanten sloeg op de vlucht naar Duitsland – vanwege het relatief goede immigratiebeleid. Toen de Ghanese en Duitse muzikanten gingen samenwerken ontstond er een nieuwe stroming genaamd ‘burger highlife’. De term is afkomstig van de stad Hamburg, waar het sub-genre zijn oorsprong dus vindt.

De volgende stop – 160 kilometer naar het oosten – is Cotonou, Benin. Het is de geboorteplaats van het legendarische Orchestre Poly-Rythmo de Cotonou. Het ensemble richtte zich oorspronkelijk op kinderen, maar ontpopte snel tot een van de grootste muzikale fenomenen uit de geschiedenis van het land. In hun vroege dagen heeft het orkest veel namen gehad waaronder Groupe Meloclem (1964), Sunny Blacks Band (1965), Orchestre Poly-Disco (1966) en El Ritmo (1967). Vanaf 1986 wordt de huidige bandnaam gebruikt.

Het Orchestre Poly-Rythmo was met hun variaties van onder meer afrobeat, voudou-songs en Latin erg populair in de 70’s. En net als Ghana, verkeerde ook Benin rond 1980 in zwaar weer. Destijds gingen er geruchten dat het Poly-Rythmo orkest passé was. Uiteindelijk bleek niets minder waar: hun muziek werd herontdekt en in 2009 speelden ze voor het eerst in Europa. Vandaag de dag is het Orchestre Poly-Rhytmo een van de oudste nog actieve bands uit West Afrika én een inspiratiebron voor Togo All Stars. 

De eindbestemming van deze muzikale expeditie brengt ons naar Nigeria. Nog specifieker: naar de hoofdstad Lagos, waar Fela Anikulapo-Kuti zijn afrobeat creëerde door Afrikaanse muziek te mixen met populaire Amerikaanse genres als jazz, soul en funk.

In 1968 verscheen Fela’s eerste (compilatie-)album en tijdens een persconferentie in hetzelfde jaar kondigde de grondlegger aan zijn muziek afrobeat te noemen. Kuti was vader van zeven kinderen, waarvan er een aantal in zijn voetsporen zijn getreden. Zo stond zijn oudste zoon Femi al twee keer in Effenaar en speelde Seun er in november nog, samen met zijn vaders band Egypt80. Awumakuga Otu Rodrigue, de getalenteerde zanger van Togo All Stars, heeft als missie om het muzikale nalatenschap van zijn idool Fela voort te zetten. 

Als onderdeel van Amsterdam Dance Event in 2019 werd Afrikaanse dance in Nederland gevierd onder de vlag ‘Felabration’. Daarnaast zien we dat er steeds breder naar muziek wordt geluisterd; festivals als Lowlands nemen dit mee in hun programmering, maar ook in Eindhoven zien we dat er belangstelling voor is met collectieven als Discos Horizontes of dj Henk de Hoop’s alias Global Adventures.

Kort samengevat wordt het authentieke geluid van de All Stars mede gevormd door funky Togolese melodieën met voudou-ritmes, aangevuld met blaasinstrumenten – die ook veel terugkomen in de highlife stroming – en een flinke dosis afrobeat.

Wil je live kennismaken met de sound van Togo All Stars? Kom dan naar Effenaar op zondag 29 januari. 

Deze show wordt georganiseerd in samenwerking met Muziekgebouw Eindhoven.